07 stycznia 2020

Czy wiesz, że...

Z badań opublikowanych w „International Journal of Cancer” wynika, że rak jelita grubego jest drugim co do częstości zapadalności nowotworem złośliwym na świecie, który w 2012 roku został rozpoznany u ponad miliona osób i spowodował 690 tysięcy zgonów. Eksperci alarmują, że liczba zachorowań stale wzrasta – w 2017 roku w Polsce wykryto go u ponad 19 tysięcy pacjentów. Czym objawia się rak jelita grubego i jak sobie z nim radzić?

Niepokojąca statystyka

Według danych pochodzących z czasopisma „Problemy Higieny i Epidemiologii” nowotwór złośliwy jelita grubego jest drugim pod względem śmiertelności chorych nowotworem w Polsce u obu płci z powodu wszystkich chorób nowotworowych, który co roku diagnozuje się u prawie 16 tysięcy nowych przypadków. Eksperci szacują, że od 1980 roku liczba zachorowań w przypadku mężczyzn wzrosła prawie 4-krotnie, w przypadku kobiet natomiast 3-krotnie. „International Journal of Cancer” podaje z kolei, że w 2012 roku raka jelita grubego rozpoznano u 1 340 000 przypadków raka jelita grubego i 690 tysięcy zgonów z jego powodu. Nowotwory tego typu stanowią u mężczyzn około 12%, a u kobiet 10% zachorowań. W Polsce natomiast liczba osób, u których w 2013 roku zdiagnozowano bądź leczono złośliwego raka jelita, wyniosła 17 tysięcy pacjentów, z czego mężczyzn było 9,5 tysięcy, a kobiet 7,5 tysięcy. Jak wynika z szacunków, każdego dnia umiera z tego powodu tu aż 28 osób, ponadto w latach 1980–2010 liczba zgonów u mężczyzn wzrosła ponad 6-krotnie, u kobiet zaś – ponad 4-krotnie. Większość zachorowań, bo aż 94%, ma miejsce po 50. roku życia, przy czym ponad 75% u obu płci przypada na populację osób, które ukończyły 60 lat.  Ryzyko wzrasta więc z wiekiem i w przypadku mężczyzn jest około 1,5–2 razy wyższe niż u kobiet.

Charakterystyka raka jelita grubego

Rak jelita grubego to pierwotny nowotwór złośliwy wywodzący się z nabłonka błony śluzowej jelita grubego. Do grupy tej zaliczają się: rak okrężnicy, rak zgięcia esiczo-odbytniczego oraz rak odbytnicy. Histopatologicznie zdecydowaną większość z nich stanowi u ludzi gruczolakorak, czyli nowotwór różnicujący się w stronę gruczołów, w różnym stopniu naśladując utkanie narządu, w którym się rozwinął. Zwykle rozwija się wskutek mimowolnego rozrostu komórek w okolicy określonej części jelita grubego, np. w obrębie odbytnicy bądź kątnicy. Przyczyną powstania raka jelita grubego często jest długoletnie wrzodziejące zapalenie okrężnicy lub narastające miejscowo polipy pojawiających się na ścianie jelita w postaci niewielkich uwypukleń lub guzków. Wpływ na jego powstanie może mieć również dieta zawierająca dużą ilość tłuszczów i czerwonego mięsa, a uboga w warzywa, otyłość oraz współistniejące przewlekłe zapalenie jelita grubego. Drogą naczyń krwionośnych i chłonnych rak może tworzyć przerzuty głównie do wątroby, ale nie tylko – zdarzają się one bowiem także w płucach, jajnikach, nadnerczach, kościach i mózgu.

Objawy nie zawsze charakterystyczne

Choć wczesna diagnoza raka jelita grubego jest niezwykle istotna w kontekście jego leczenia, zazwyczaj pacjenci przed długi czas nie mają świadomości swojej choroby. Przyczyną jest m.in. fakt, że ten rodzaj nowotworu nie zawsze daje charakterystyczne objawy w początkowych fazach rozwoju. Niepokojące sygnały zazwyczaj pojawiają się dopiero w bardziej zaawansowanym stadium schorzenia i najczęściej polegają na zaburzeniach perystaltycznych, choć zależą również od miejsca, w którym umiejscowiona jest zmiana. Podzielić je można w następujący sposób:

• Rak jelita grubego w okolicy wstępnicy – występowanie krwi w stolcu lub stolca o ciemnym kolorze, ból w prawym podbrzuszu, a w bardziej zaawansowanej fazie wyczuwalny guz w prawej połowie jamy brzusznej, niedokrwistość.
• Rak jelita grubego w okolicy poprzecznicy – występowanie krwi w stolcu, ból w centrum jamy brzusznej, nudności, niedokrwistość.
• Rak jelita grubego w okolicy zstępnicy – pojawianie się biegunek na przemian z zaparciami, jasnoczerwona krew na powierzchni stolca, ołówkowaty stolec, zmienne pory wypróżnień, kolki, wzdęcia.
• Rak jelita grubego w okolicy osicy lub odbytnicy – jasnoczerwona krew na powierzchni stolca, poczucie niepełnego wypróżnienia, kolka jelitowa, ból brzucha i krocza.

W zaawansowanym stadium nowotworu do wyżej wymienionych objawów dochodzą również utrata masy ciała, osłabienie oraz brak apetytu. Zanim jednak rak jelita grubego pojawi się, może minąć nawet 10–20 lat, gdyż tyle czasu potrzebują polipy, aby zrakowieć. W tym czasie należy zwracać uwagę na każdy niepokojący symptom chorobowy i wykonywać okresowe badania przesiewowe, dzięki którym możliwe jest wykrycie zmian już w ich wczesnej fazie.

Jak zdiagnozować raka jelita grubego?

W rozpoznaniu tego rodzaju nowotworu stosuje się szereg badań, które pozwalają na postawienie ostatecznej diagnozy. Dzięki nim lekarz może zdecydować, jakie kroki podjąć w celu rozpoczęcia procesu leczenia. Diagnostyka raka jelita grubego opiera się na następujących metodach:

• Badanie per rectum – czyli badanie przez odbytnicę, stanowi podstawę w diagnostyce tego typu nowotworów. Polega ono na tym, że lekarz palpacyjnie bada stan ścian jelita w celu stwierdzenia i wykrycia źródeł krwawienia oraz guzów nowotworowych.
• Kolonoskopia – badanie to przeprowadza się za pomocą endoskopu, który wprowadzany jest przez odbyt, dzięki czemu lekarz może obejrzeć całe jelito grube. Zdarza się, że w trakcie kolonoskopii do badania histopatologicznego pobrany zostaje także wycinek z podejrzanej zmiany. W celach diagnostycznych można również zastosować kolonoskopię wirtualną, czyli podanie do światła jelita grubego powietrze, a następnie wykonanie tomografii komputerowej.
• Test na krew utajoną – metodę tę można zastosować w warunkach domowych, takie testy są bowiem dostępne w każdej aptece. Mają one na celu określenie, czy w stolcu znajduje się krew niewidoczna gołym okiem.
• Wlew doodbytniczy – polega na dojelitowym podaniu przez odbyt płynnego kontrastu, napełnieniu go powietrzem, a następnie wykonaniu serii zdjęć radiologicznych jelita grubego.
• Badanie antygenu CEA we krwi – metoda ta opiera się na oznaczeniu markerów charakterystycznych dla nowotworu jelita grubego.

Leczenie raka jelita grubego

Leczenie raka jelita grubego zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, ogólnego stanu zdrowia chorego oraz schorzeń współistniejących. W przypadku tego rodzaju złośliwych nowotworów całkowite wyleczenie zazwyczaj jest możliwe jedynie u pacjentów w bardzo wczesnej fazie choroby bądź poddanych radykalnemu zabiegowi chirurgicznemu – w pozostałych przypadkach natomiast wszelkie podejmowane terapie ukierunkowane są na maksymalne wydłużenie ich życia. Zabieg chirurgiczny polega na szerokim wycięciu guza z zachowaniem odpowiednich marginesów zdrowych tkanek. To, jak dokładnie będzie wyglądał, zależy od umiejscowienia zmian, a w przypadku guzów położonych w odbytnicy –także od możliwości ich usunięcia z zachowaniem funkcji zwieraczy odbytu. W przypadku raka okrężnicy, w zależności od położenia guza, wykonuje się częściową prawostronną lub lewostronną hemikolektomię bądź odcinkową resekcję okrężnicy. Raka odbytnicy wymaga zwykle przedniej resekcji odbytnicy lub brzuszno-kroczowej amputację odbytnicy. W raku odbytnicy natomiast standardowym elementem każdego zabiegu jest całkowite wycięcie mezorektum. Dodatkowo – oprócz zabiegów chirurgicznych – bardzo często wdrażana zostaje również chemioterapia lub radioterapia, w ramach standardowego postępowania w leczeniu onkologicznym.
W przypadku raka jelita grubego rokowania zależą głównie od tempa wzrostu nowotworu. Najpopularniejszym współczynnikiem wykorzystywanym dla określenia rokowania w raku jelita grubego są szanse na przeżycie kolejnych 5 lat.

Jak ustrzec się przed rakiem jelita grubego?

Profilaktyka raka jelita grubego sprowadza się przede wszystkim do regularnego wykonywania określonych badań. Ponieważ prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, ważne jest, aby osoby starsze (50–60 lat) reagowały nawet na najdrobniejsze objawy, gdyż szybkie rozpoznanie zwiększa ich szanse na całkowite wyleczenie. Skutecznym badaniem wykrywającym zmiany w obrębie jelita grubego jest kolonoskopia, której częstotliwość – według zaleceń – nie musi być większa niż raz na 10 lat, powinna jednak stać się częścią rutynowych badań kontrolnych u pacjentów powyżej 50. roku życia. Zaleca się również, aby osoby narażone na wystąpienie złośliwego nowotworu jelita grubego ograniczyły spożywanie czerwonego mięsa, zwiększając jednocześnie ilość spożywanych warzyw i owoców, ciemnego pieczywa, pieczywa gruboziarnistego oraz produktów bogatych w wapń. Nie powinni oni również pić alkoholu ani palić papierosów. W przypadku wykrycia polipów podczas badania kontrolnego natomiast konieczne jest ich natychmiastowe usunięcie, szczególnie będąc w grupie zwiększonego ryzyka.

https://everethnews.pl/newsy/rak-jelita-grubego-jednym-z-najczestszych-nowotworow-2/